Jednym z ważniejszych obszarów walki z luką podatkowa CIT są przepisy dotyczące tzw. cen transferowych.
Ceny transferowe to w pewnym uproszczeniu ceny stosowane w rozliczeniach między podmiotami powiązanymi (albo kapitałowo albo osobowo, np. rodzinnie). Dotyczy ono zatem np. sprzedaży towarów lub – co ma miejsce znacznie częściej – usług i praw np. w ramach jednej grupy kapitałowej. Transakcje takie wykorzystywane są nie tylko do racjonalizacji kosztów działania grupy (np. świadczenie usług księgowych dla całej grupy spółek przez jedno centrum księgowe), ale także do optymalizacji obciążeń podatkowych.
Poprzez odpowiednie kształtowanie takich cen (ich zawyżanie lub zaniżanie) można np. transferować zyski z kraju o wysokiej stopie opodatkowania do kraju z niższymi podatkami, albo też ze spółki, która jest bardzo dochodowa, do spółki z dużą stratą. Wszystko po to, aby możliwe było płacenie niższego podatku.
Administracje podatkowe poszczególnych krajów starają się zapobiegać temu zjawisku poprzez wprowadzanie przepisów o cenach transferowych, które zobowiązują w dużym uproszczeniu podatników do dwóch rzeczy: stosowania w rozliczeniach wewnętrznych cen rynkowych oraz sporządzania szczegółowej dokumentacji, która stosowanie takich cen potwierdza.
Nieustające zmiany
W Polsce przepisy dotyczące cen transferowych obowiązują od dawna. Jednak prawdziwa rewolucja w tym zakresie nastąpiła w 2017 roku. Wówczas weszły w życie przepisy wprowadzające szczegółowe wymogi dotyczące zasad sporządzania dokumentacji cen transferowych. W Polsce, zgodnie z zaleceniami OECD, została wdrożona tzw. trójstopniowa dokumentacja cen transferowych, która składa się z następujących elementów: lokalna dokumentacja cen transferowych (Local File), grupowa dokumentacja cen transferowych (Master File), raportowanie według krajów (Country-by-Country Reporting).
Lokalna dokumentacja cen transferowych (Local File) ma na celu wykazanie, że ceny transferowe ustalone zostały na warunkach rynkowych. W dokumentacji tej podatnicy są obowiązani do przedstawienia transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi, w szczególności ich przedmiot i przebieg, rolę stron transakcji oraz sposobu kalkulacji i weryfikacji cen transferowych. Obowiązkiem sporządzenia dokumentacji cen transferowych w Polsce dla transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi objęci są od 1 stycznia 2019 roku podatnicy, u których takie transakcje o charakterze jednorodnym przekraczają roczną wartość 2 mln złotych lub 10 mln złotych – w zależności od typu transakcji.
Trójstopniowa struktura dokumentacji
Od stycznia 2019 roku zmieniły się przepisy dotyczące dodatkowego elementu dokumentacji lokalnej, czyli analizy cen transferowych. Do końca 2018 roku chodziło w tym przypadku o analizę porównawczą, którą sporządzali podatnicy po przekroczeniu progu 10 mln euro. Obecnie dokumentacja taka musi być przygotowana przez każdego podatnika zobowiązanego do sporządzenia dokumentacji lokalnej, a zatem w zależności od charakteru transakcji po przekroczeniu odpowiednio progów 2 lub 10 mln zł (lub odpowiednika tej kwoty w walucie obcej). Zmienił się także charakter tej dokumentacji. Obejmuje ona bowiem dwa raporty: analizę porównawczą oraz nową analizę zgodności.
W ostatnim czasie obowiązujące w Polsce przepisy zostały po raz kolejny zmienione. Zmiany te nie mają jednak kluczowego znaczenia. Dotyczą rozporządzeń wykonawczych i mają charakter kosmetyczny. Głownie związane są z dostosowaniem terminologii stosowanej w rozporządzeniach do nowych przepisów o uprzednich porozumieniach cenowych (Advanced Pricing Agreements – APA). Nie zmieniają one zatem w jakiś istotny sposób sytuacji podatników.
Dużo ważniejsza jest inna zmiana związana z opublikowaniem w formie rozporządzania wzoru nowej informacji o cenach transferowych.
Nowa informacja o cenach transferowych
Informacja o cenach transferowych (TP-R) zastąpiła dotychczasowe sprawozdania CIT-TP i PIT-TP, które w latach 2017–2018 było obowiązkowe dla podatników osiągających przychody powyżej 10 mln euro (składało się je razem z zeznaniem). Formularz TP-R jest formą raportowania cen transferowych w formie elektronicznej i przesyłany jest do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Informację należy złożyć do 30 września roku następującego po dokumentowanym roku podatkowym. Oznacza to, że pierwsza informacja TP-R powinna być złożona przez podatników do 30 września 2020 r.
Co istotne, nowa informacja wymaga podania bardzo szczegółowych danych zarówno o transakcjach kontrolowanych, jak i stosowanych metodach ustalania cen transferowych. A to oznacza, że jej przygotowanie będzie dużo bardziej pracochłonne niż w przypadku poprzednio obowiązujących formularzy. Warto zatem przystąpić do jej przygotowania z większym wyprzedzeniem.
Co ciekawe, na początku marca 2020 r. Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt rozporządzenia, które wprowadzi wzór nowego formularza dotyczącego raportowania cen transferowych i rozliczeń między podmiotami powiązanymi. Nowy druk TP-R będzie obowiązywał od stycznia 2021 r. W jego treści dokonano kilku istotnych zmian w stosunku do obecnie obowiązującego wzoru informacji TP-R.
Sprawozdanie o porozumieniach cenowych
Warto także pamiętać, że od początku 2020 roku obowiązują rozporządzenia ministra finansów określające nowe wzory sprawozdania o realizacji uprzedniego porozumienia cenowego (APA), które nie jest już załącznikiem do zeznania rocznego. Trzeba je jednak złożyć w tym samym terminie co zeznanie CIT. Tym samym podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych, którzy realizowali uprzednie porozumienie cenowe w roku podatkowym 2019 nie składają już wraz z zeznaniem CIT-8 załącznika, o którym mowa w polu 40 tego zeznania tj. „Sprawozdania z realizacji uprzedniego porozumienia cenowego” (nie zaznaczają tego załącznika w formularzu zeznania).
W zakresie rozliczenia CIT obowiązuje zasada, że zeznanie składa się w ciągu trzech miesięcy od daty zakończenia roku podatkowego. Jeśli rok podatkowy kończy się np. 30 kwietnia, zeznanie roczne podatnik musi złożyć do końca lipca. Podatnicy CIT dla których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym zeznanie roczne za 2019 r. muszą złożyć do 31 marca 2020 roku.
