Wsparcie antykryzysowe przybiera formy dopasowane do specyfiki danego kraju. Są to m.in. długoterminowe odroczenia dla firm płatności na ubezpieczenia społeczne, znaczące ulgi podatkowe, zwolnienia od opłat czynszowych i za media. Szczególnie zagrożone firmy mogą liczyć na umorzenia publicznych danin i granty, a ich pracownicy na wsparcie wynagrodzeń, dodatkowe zasiłki chorobowe i szczególną ochronę miejsc pracy i rodzin
Proponowane przez rządy wielkości wsparcia dla przedsiębiorstw w dużych krajach europejskich, do których przecież zalicza się już i Polska, to:
- Hiszpania – 200 mld euro, 15 proc. PKB
- Włochy – 340 mld euro, 18 proc. PKB
- Francja – 547 mld euro, 21 proc. PKB
- Niemcy – 550 mld euro, 15 proc, PKB
- Wielka Brytania – 330 mld funtów, 15 proc. PKB
Dotychczasowe pomysły polskiego rządu ograniczają się do ok. 8 proc. PKB (ok. 220 mld zł wsparcia publicznego).
Nie rzecz nawet w samej wielkości pomocy wyrażonej w liczbach bezwzględnych, bo ta musi być dopasowana do możliwości i rezerw finansowych poszczególnych krajów. Najważniejsze jest to, do kogo w pierwszej kolejności i w jaki sposób pójdzie wsparcie. Rzecz jest w filozofii, strategii i operacjonalizacji publicznego wsparcia robionych w taki sposób, by pakiety ratunkowe faktycznie pomogły, a pieniądze publiczne nie zostały zmarnowane.
Poniżej chłodny, bez komentarza, przegląd zebranych przez nas antykryzysowych działań podjętych w poszczególnych krajach. Daje on do myślenia:
Niemcy
Rząd ma zamiar wpuścić do gospodarki ok. 500 mld euro. „Der Spiegel” informuje, że specjalny fundusz w tej wysokości posłuży na udzielanie przez skarb państwa gwarancji firmom, których wypłacalność zostanie zagrożona. Na dokapitalizowanie będą mogły liczyć tylko niektóre przedsiębiorstwa. Niemiecki rząd przewiduje nacjonalizację strategicznych z punktu znaczenia gospodarki firm. Dodatkowe 40 mld euro ma trafić do mikroprzedsiębiorców i samozatrudnionych, by pomóc im w przetrwaniu kryzysu gospodarczego wywołanego przez pandemię. W tym 10 mld euro stanowić mają dotacje dla prowadzących działalność jednoosobową, a 30 mld euro trafi do mikrofirm w formie pożyczek.
Oprócz kredytów przedsiębiorstwom przysługują ulgi podatkowe. Niemiecki parlament uchwalił też nowelizację ustawy o pracy w skróconym wymiarze godzin. Możliwe będzie dotowanie płac przez niemiecki urząd pracy. Ma to chronić pracowników przed zwolnieniami.
Norwegia
Norwegia musi się przygotować na falę bankructw. Rząd wesprze przedsiębiorców m.in. gwarancjami kredytowymi. Co najmniej 100 mld koron (9,7 mld dolarów) zostanie wyasygnowane na bezpośrednie wsparcie firm.
Francja
Francuski rząd uruchomi 45 mld euro w ramach środków kryzysowych dla krajowych firm. Ma powstać specjalny „fundusz solidarności”, którego zadaniem będzie wspieranie przedsiębiorstw najbardziej dotkniętych przez skutki epidemii. Przedsiębiorcy mogą liczyć na odroczenie wszystkich płatności podatkowych i kosztów wynagrodzeń, a zagrożone upadłością firmy na anulowanie takich płatności. Uruchomione zostaną też pożyczki dla firm, o wartości 300 mld euro. W razie potrzeby Francja znacjonalizuje duże przedsiębiorstwa – nacjonalizacja to jednak ostateczność. Zanim zapadnie taka decyzja, rząd będzie starał się dokapitalizować francuskie spółki lub częściowo wykupi ich udziały. Francuskie firmy zmagające się z trudnościami finansowymi zostały zwolnione z opłat za czynsz, prąd i gaz.
Dania
Duńczycy pokrywają 75 proc. pensji pracownikom, pracodawca – pozostałe 25 proc. Pracownicy, których pensja rozliczana jest godzinowo, mogą liczyć na pokrycie ich pensji nawet do 90 proc. Duńscy pracownicy w zamian za to zrzekną się 5 dni płatnego urlopu. Pomoc obejmie pensje do 23 tys. koron (ok. 13,7 tys. zł). Na razie takie rozwiązanie jest zagwarantowane na 3 miesiące.
Szwecja
Szwedzi mają pomysł odroczenia przez firmy płatności podatkowych nawet na rok. Koszty dla szwedzkiego budżetu to około 27.5 mld euro (ok. 6 proc. PKB).
Wielka Brytania
Rządowy pakiet pomocowy ma wynieść 330 mld funtów (ponad 1,5 bln złotych). Środki będą przeznaczone na kredyty dla firm. Pomoc otrzyma sektor lotniczy oraz hotelarsko-gastronomiczny. Firmy mogą liczyć na wakacje podatkowe. Wsparcie pójdzie szczególnie dla małych przedsiębiorstw, które nie miały ubezpieczenia. Zapowiedziano granty dla małych firm w wys. 10 – 25 tys. funtów. Brytyjczycy pokryją 80 proc. pensji pracownikom zarabiającym poniżej 2,5 tys. funtów miesięcznie. Zostanie też zawieszony podatek VAT dla firm – aż do czerwca bieżącego roku.
Kredytodawcy, którzy popadli kłopoty finansowe uzyskają prawo do skorzystania z trzymiesięcznej przerwy w spłacaniu kredytów hipotecznych. Wydłużony zostaje też z 6 do 12 miesięcy okres, w którym będą udzielane nieoprocentowane pożyczki zaciągane przez firmy w ramach ogłoszonej kilka dni wcześniej linii kredytowej („Coronavirus Business Interruption Loan Scheme”). Zawieszony zostanie próg dochodowy dla osób pracujących na własny rachunek dotkniętych skutkami wirusa. Będą one mogły więc uzyskać zasiłki odpowiadające stawce ustawowego zasiłku chorobowego. O pół roku, do stycznia 2021 r., zostało odroczone rozliczenie podatku przez samozatrudnionych.
Hiszpania
200 mld euro (ok. 900 mld zł) przeznaczone zostanie na nieoprocentowane kredyty dla zagrożonych przedsiębiorstw. Do ustania epidemii zawieszony zostanie obowiązek spłaty kredytów hipotecznych dla osób które straciły pracę, lub mają inne problemy finansowe związane z obecną sytuacją. Przewidziano wsparcie dla rodzin i zapewnienie ciągłości świadczeń socjalnych. Program pomocowy przewiduje też rekompensatę za korzyści utracone w czasie pandemii dla osób samozatrudnionych i małych firm, jeśli będą musiały zamknąć swoje zakłady pracy lub zawiesić swoje usługi. Składki na ubezpieczenie społeczne dla przedsiębiorców zostały zawieszone, by uniknąć zwalniania pracowników i zapewnić firmom płynność finansową. Firmy mają prawo przeorganizowania godzin pracy tak, by pracownicy mogli opiekować się dziećmi. Te, które przez epidemię mają problemy finansowe, zostały zwolnione z opłat za czynsz, prąd i gaz.
Włochy
W ramach dekretu „Cura Italia” na wsparcie służby zdrowia, firm i pracowników przeznaczono 25 mld euro (ponad 112 mld złotych) W marcu br., na rekompensatę w wys. 600 euro (ponad 2600 złotych) mogą liczyć m.in. osoby prowadzące działalność gospodarczą i pracownicy sezonowi z sektora turystyki. Mogą zostać odroczone lub rozłożone na raty płatności podatków oraz składek na ubezpieczenie społeczne firmom i samozatrudnionym z dochodem rocznym mniejszym niż dwa miliony euro. Podobne przywileje będą mieć firmy z sektorów takich jak m.in. transport, hotelarstwo i gastronomia, gdyż to one zostały najbardziej dotknięte przez pandemię koronawirusa. Przez dwa kolejne miesiące firmy nie mogą zwalniać ludzi. Pracownicy sektora prywatnego i samozatrudnieni uzyskali prawo do 15-dniowego urlopu rodzicielskiego – jeśli mają dzieci do 12. roku życia. W przypadku, gdyby nie chcieli go wziąć, przysługuje im voucher do 600 euro na zatrudnienie opiekunki. Dla pracowników służby zdrowia ta kwota może wynieść do 1000 euro.
Portugalia
Rząd zabezpieczył 9,2 mld euro (ok. 41,4 mld złotych) dla firm na wsparcie ich pracowników i zapewnienie im płynności. Z tego 5,2 mld euro (23,4 mld złotych) przeznaczy na stymulowanie polityki fiskalnej. Prawdopodobnie zostaną zawieszone, odroczone lub obniżone płatności składek na ubezpieczenie społeczne między marcem a majem. 3 miliardy euro (13,5 mld złotych) zaplanowano na specjalne gwarantowane przez państwo kredyty. Ponad połowa środków z tej kwoty zostanie przeznaczona dla firm działające w sektorze turystyki i gastronomii. Wsparcie dostaną firmy odzieżowe i działające w przemyśle drzewnym. Około 1/3 tej kwoty otrzymają mali przedsiębiorcy. Na wydatki socjalne zostanie przeznaczony miliard euro.
