Alert podatkowy: wzmożone kontrole w zakresie przestrzegania przepisów AML

Od początku stycznia widzimy wzmożoną aktywność organów w zakresie kontroli przestrzegania przepisów ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej „ustawa o AML”). Aktywność ta jest szczególnie widoczna w branży dealerskiej, jako tradycyjnie łączonej z przyjmowaniem płatności w gotówce.

Jednocześnie wskazujemy, że kontrole w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o AML zaczęły się już w 2020 r. Zgodnie z doniesieniami, w ubiegłym roku naczelnicy urzędów celno-skarbowych złożyli do GIIF 328 wniosków o informacje dotyczące 1473 podmiotów, a dyrektorzy izb administracji skarbowej – 99 wniosków w zakresie 255 podmiotów.

Ze sprawozdania działalności GIIF wynika, że co najmniej w 60 przypadkach wykorzystano je do wszczęcia kontroli celno-skarbowych, a w ok. 207 przypadkach przydały się one w ramach już prowadzonych kontroli.

Ponadto co najmniej:

• 21 informacji zostało wykorzystanych do wszczęcia przez organy KAS postępowania karnego,
• 7 informacji zostało wykorzystanych do zablokowania przez organy KAS rachunków bankowych podmiotów podejrzewanych o przestępstwa skarbowe,
• 15 informacji zostało przekazanych do prokuratury lub innego organu ścigania w celu wszczęcia postępowania karnego,
• 38 informacji zostało przekazanych innym organom KAS w celu dalszego procedowania,
• 119 informacji jest aktualnie przedmiotem pogłębionych analiz, działań operacyjnych, monitoringu prowadzonych przez organy KAS,
• 68 informacji, po przeprowadzonej przez organy KAS analizie, zostało pozostawionych bez dalszych działań, ewentualnie zostały odłożone ad acta.

Przypominamy, że z momentem choćby jednorazowego w ciągu roku przyjęcia lub dokonania płatności gotówką w kwocie przekraczającej 10.000 euro (bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które są ze sobą powiązane), każdy przedsiębiorca staje się podmiotem obowiązanym w rozumieniu przepisów ustawy o AML.

Na podmiotach obowiązanych spoczywa szereg obowiązków, które można podzielić na pięć poniższych kategorii:

1. identyfikowanie i ocenianie ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu,
2. wdrożenie i stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego proporcjonalnych do ryzyka zidentyfikowanego podczas analizy klienta,
3. gromadzenie i przekazywanie odpowiednim instytucjom informacji przewidzianych przez ustawę,
4. współdziałanie z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej w razie wystąpienia podejrzenia prania pieniędzy albo finansowania terroryzmu,
5. wdrożenie działań o charakterze organizacyjnym, których celem jest zapewnienie właściwego zrealizowania podstawowych zadań instytucji obowiązanych.

Ponadto w przypadku przyjęcia lub dokonania płatności gotówką w kwocie przekraczającej 15.000 euro (bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które są ze sobą powiązane), każdy przedsiębiorca jest zobowiązany zaraportować taką transakcję do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.

Z naszego doświadczenia wynika, że powyższe obowiązki są niezwykle uciążliwe dla każdego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą i rzadko są prawidłowo realizowane. Ponadto skala trudności związana z ich prawidłowym wypełnianiem powoduje, że nietrudno jest naruszyć normy zawarte w ustawie.

Jednocześnie ustawodawca przewiduje dolegliwe sankcje dla podmiotów obowiązanych oraz ich pracowników i współpracowników. Sankcje te mogą mieć charakter administracyjny bądź karny (katalog kar obejmuje np. podanie do publicznej wiadomości informacji o ukaraniu podmiotu bądź konkretnej osoby, zakaz wykonywania działalności przez określoną osobę, wysokie kary finansowe, czy nawet w skrajnych przypadkach pozbawienie wolności).

Z uwagi na powyższe należy podjąć działania, które ograniczą bądź wykluczą możliwość zakwalifikowania przedsiębiorstwa do podmiotów obowiązanych w rozumieniu przepisów ustawy o AML, np. poprzez uniemożliwienie przyjmowania (i dokonywania) płatności gotówką od (i do) osób fizycznych w kwocie przekraczającej 10.000 euro (limity płatności gotówkowych między przedsiębiorcami regulowane są w ustawie Prawo przedsiębiorców).

Natomiast Ci z Państwa, którzy przyjęli bądź dokonali płatności gotówkowej, a zatem stali się z mocy prawa podmiotami obowiązanymi w rozumieniu ustawy o AML, powinny przygotować się do wykazania (za pomocą stosownej dokumentacji), że wynikające z ustawy obowiązki są należycie w przedsiębiorstwie wykonywane. Ustawodawca nakazuje m.in. podmiotom obowiązanym posiadanie:

• aktualnej oceny ryzyka (aktualizowanej przynajmniej raz na dwa lata),
• procedury wewnętrznej w sprawie przestrzegania przepisów o AML,
• dokumentów poświadczających proces stosowania środków bezpieczeństwa finansowego przy weryfikacji klientów.

Brak posiadania stosownych i aktualnych dokumentów może prowadzić do wszczęcia postępowania administracyjnego i nałożenia dolegliwych sankcji.

Jednocześnie, wobec braku instytucji „czynnego żalu” w przepisach o AML, ograniczone są możliwości naprawcze w tym zakresie. Wszelkie działania ukierunkowane na zapewnienie zgodności z przepisami tej ustawy, powinny być zatem podejmowane na bieżąco.