Grupy VAT będą nowym rozwiązaniem w polskim porządku prawnym, ale ich struktura i zasady tworzenia, a także sposób rozliczeń, zostały zawarte w projekcie nowelizacji m.in. ustawy o VAT w ramach programu Polski Ład. W krajach Unii Europejskiej 18 państw taką instytucję już w swoich regulacjach posiada, a 3 wprowadziły grupę VAT w celu uproszczenia obowiązków dokumentacyjnych.
Co ważne, utworzenie grupy VAT będzie dobrowolne. W założeniu ten nowy sposób organizacji firm ma pozwolić na uproszczenia w rozliczeniach między członkami utworzonej grupy. Warto w tym miejscu dodać, że rozliczenia grupowe są dziś możliwe na gruncie CIT. Pomysłodawcy zmian w przepisach nie widzą więc przeszkód, aby podobnego rozwiązania nie wprowadzić w obszarze VAT.
Kto utworzy grupę
Zgodnie z projektem nowelizacji tworzenie grup VAT zostanie udostępnione dla podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie.
Powiązania finansowe zostały określone jako posiadanie przez jeden z podmiotów tworzących grupę VAT bezpośredniego ponad 50 proc. udziału w kapitale zakładowym lub w tej części kapitału zakładowego pozostałych podmiotów.
Powiązania ekonomiczne to działalność powiązanych członków grupy w tej samej branży. Jednak uwaga, chodzi tu nie tylko o taki sam charakter głównej działalności członków grupy, ale także uzupełnianie się i współzależność prowadzonej działalności czy też prowadzenie działalności w całości lub w dużej mierze wykorzystywanej przez członków grupy. Takie określenie powiązań ekonomicznych ma wykluczać z grupy VAT sztuczne struktury podmiotów pozbawionych jakiegokolwiek znaczenia gospodarczego.
Ostatnim elementem są powiązania organizacyjne. Oznacza to, że w grupie będzie musiał być podmiot zarządzający, który będzie działał poprzecznie w całej grupie VAT. Będzie go można ustalić na podstawie jego miejsca w hierarchii (np. dzielone kierownictwo najwyższego szczebla) lub rodzaju działań, o których ma prawo decydować (np. wspólnego zarządzania sprawami prawnymi lub zagadnieniami finansowymi). Podmiot taki powinien być w stanie narzucić swoją wolę innym członkom grupy VAT podlegającym jakiejś formie nadzoru i rozliczalności.
I tu bardzo ważna uwaga: podczas całego okresu istnienia grupy VAT zachodzić muszą wszystkie trzy typy powiązań. To oznacza, że wystąpienie tylko jednego rodzaju powiązań nie wystarczy, aby grupa VAT powstała. Kluczowe jest również to, że grupa VAT nie będzie mogła być członkiem innej grupy VAT, co ma uniemożliwić tworzenie struktur wielostopniowych.
Bez umowy ani rusz
Aby grupa VAT została utworzona, konieczne będzie podpisanie stosownej umowy. Będzie ona musiała mieć formę pisemną i będzie z niej można się dowiedzieć:
- jaka jest nazwa podatnika (będzie ona dodatkowo zawierała oznaczenie „grupa VAT” lub „GV”),
- jakie podmioty wchodzą w skład grupy,
- jaki jest kapitał zakładowy,
- który z podmiotów będzie przedstawicielem grupy VAT,
- kto jest udziałowcem (akcjonariuszem), a także jaka jest wysokość ich udziału w kapitale zakładowym podmiotów tworzących grupę VAT, posiadających co najmniej 50% udziałów (akcji) tych podmiotów,
- jaki jest czas trwania grupy VAT (nie krótszy niż 3 lata).
Po zawarciu umowy grupa VAT będzie musiała zostać zarejestrowana w urzędzie skarbowym. Grupa VAT będzie musiała także wystąpić o nadanie NIP.
Status grupy VAT
Jak już wspomnieliśmy, czas trwania grupy będzie określony w umowie o jej utworzeniu i nie będzie mógł być krótszy niż 3 lata. Status ten będzie mógł być przedłużony, ale wówczas konieczne będzie podpisanie kolejnej umowy, po spełnieniu wszystkich warunków, uprawniających do utworzenia grupy VAT. Co istotne, przedstawiciel grupy będzie musiał informować skarbówkę o wszelkich zmianach dotyczących grupy. Będzie miał na to 14 dni od zajścia modyfikacji. Gdy się okaże, że w trakcie obowiązywania umowy wystąpią zmiany w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujące naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika, dzień poprzedzający dzień wystąpienia tych zmian będzie dniem, w którym nastąpi utrata przez grupę VAT statusu podatnika.
Korzyści dla przedsiębiorców
Zapewne wiele podmiotów powiązanych będzie analizować korzyści płynące z utworzenia grupy VAT, zanim na taki krok się zdecyduje. Warto więc wskazać, że podstawą funkcjonowania grup VAT ma być regulacja przewidująca, że dostawy towarów i świadczenie usług przez podmioty należące do tej grupy nie stanowią czynności podlegających opodatkowaniu. Chodzi bowiem o wprowadzenie neutralności podatkowej wewnątrz grupy. To spowoduje zmniejszenie dokumentacji, a także wyeliminuje faktury wewnątrz grupy i odliczenia VAT. Grupa VAT będzie także dokonywać wspólnych rozliczeń podatku od towarów i usług. Deklarację w imieniu grupy będzie składał ustanowiony dla niej przedstawiciel.
Opcja tworzenia grup VAT ruszy z początkiem przyszłego roku. Na pewno warto, aby przedsiębiorstwa powiązane już dziś rozważyły taką możliwość.
