Podatek VAT należy do najważniejszych źródeł dochodów krajów UE – udział wpływów z tego podatku w ogóle dochodów waha się od 13 proc. we Włoszech do 28 proc. w Chorwacji.
Na początku 2021 r. średnia stawka podatku VAT wynosiła w krajach UE 22 proc. (w Polsce standardowa stawka wynosi 23 proc.), czyli była wyraźnie wyższa od minimalnej dopuszczalnej stawki na poziomie 15 proc. Jednocześnie poszczególne państwa stosują też stawki obniżone (w Polsce wynoszą one 5 proc. i 8 proc.). Preferencyjne stawki w wysokości poniżej 5 proc. stosowane są obecnie w Irlandii, Francji, Hiszpanii, Luksemburgu oraz we Włoszech.
Jak wskazują eksperci Biura Analiz Parlamentu Europejskiego, w czasie pandemii COVID-19 stosowano dodatkowe wyjątki i obniżki stawek, co z kolei prowadziło do jeszcze większego skomplikowania systemów VAT.
Autorzy sprawozdania oceniają, że najprawdopodobniej możliwa byłaby obniżka podstawowych stawek VAT w sytuacji równoczesnej rezygnacji ze stawek obniżonych.
„Skutki dystrybucyjne obniżonych stawek VAT dla grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społecznej są często raczej niewielkie, podczas gdy koszty okazują się zazwyczaj większe względem bezpośrednich instrumentów fiskalnych. Z powodu braku wystarczających dowodów nadal trudno jest ocenić koszty i korzyści obniżonych stawek VAT w handlu wewnątrzunijnym i międzynarodowym, a także w odniesieniu do celów środowiskowych UE” – czytamy w raporcie.
