Zaabsorbowani zmianami wprowadzonymi przez tzw. Polski Ład dużo mniej uwagi poświęcamy ostatnio innym istotnym zmianom, ważnym z punktu widzenia każdego podatnika. Szczególnie że część tych zmian nie wiąże się ze zmianami w przepisach, ale z działaniem pewnych wbudowanych w przepisy mechanizmów. Tak jest np. w przypadku kar nakładanych na podatników na podstawie przepisów Kodeksu karnego skarbowego.
Kary dla podatników wzrastają każdego roku, co stanowi konsekwencję regularnego podnoszenia płacy minimalnej, z której wysokością są one powiązane. Od 1 stycznia 2022 r. płaca minimalna wynosi 3010 zł (wobec 2800 zł w roku ubiegłym), co oznacza wzrost o 210 zł (rok wcześniej wzrost ten wyniósł aż 350 zł). O ile zatem każdy istotny wzrost płacy minimalnej może cieszyć osoby zatrudnione na etatach, o tyle nie jest to najlepsza wiadomość dla przedsiębiorców, w przypadku których o popełnienie w gmatwaninie przepisów błędów skutkujących karami – np. mandatem – wcale nie jest tak trudno.
W rezultacie podniesienia płacy minimalnej do 3010 zł, od 1 stycznia wzrosły też stawki wszystkich kar nakładanych na podatników za przestępstwa i wykroczenia skarbowe na podstawie przepisów Kodeksu karnego skarbowego. W tym przypadku największe znaczenie ma wysokość mandatów karnych jako tych, z którymi podatnicy mają najczęściej do czynienia.
Karę grzywny w drodze mandatu karnego można nałożyć, jeśli osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości i nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej. Z wykroczeniem mamy do czynienia wtedy, gdy szkoda nie przekracza (w 2022 r.) kwoty 15 050 zł. Dla porównania, w 2021 r. kwota graniczna wynosiła 14 000. zł. Mamy zatem wzrost o 1050 zł.
Sama grzywna (mandat) może od 1 stycznia br. wynieść od 301 do 15 050 zł. Przypomnijmy, że w okresie od 1 maja 2021 r. do końca 2021 – po dość gwałtownym poniesieniu tej kary – wynosiła ona od 280 do 14 000 zł. W pierwszych czterech miesiącach 2021 r. było to natomiast od 280 do 5 600 zł.
Postępowanie mandatowe ma charakter konsensualny – warunkiem skorzystania z tego trybu jest wyrażenie przez sprawcę zgody na przyjęcie mandatu. Przedsiębiorca jest obowiązany przyjąć mandat skarbowy tylko w jednym przypadku – gdy popełniony przez niego czyn, określony w ustawie jako wykroczenie skarbowe, odznacza się znaczną szkodliwością społeczną i został popełniony umyślnie. Jeśli te przesłanki nie zostaną spełnione przedsiębiorca może odmówić przyjęcia mandatu skarbowego.
Warto jeszcze przypomnieć, że nie tak dawno, bo na początku zeszłego roku, planowana była inna jeszcze, związana z mandatami zmiana. Planowano mianowicie wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym osoba ukarana nie mogłaby odmówić przyjęcia mandatu. Dopiero zatem po jego zapłaceniu mogłaby odwołać się do sądu. Gdyby przepis taki został przyjęty, podatnicy znaleźliby się w szczególnie trudnej sytuacji. Pomysł ten jednak upadł po tym, jak wzbudził ostre protesty.
W myśl obowiązujących przepisów, jeżeli podatnik nie wyrazi zgody na przyjęcie mandatu, sprawa trafia do sądu, a wówczas może być wymierzona grzywna w granicach od 301 do 60 200 zł (w ubiegłym roku było to 280-56 000 zł).
Kodeks karny skarbowy zna dwa rodzaje mandatów – mandat gotówkowy i mandat kredytowany. Generalną regułą jest, że karę grzywny za wykroczenie skarbowe orzeka się przez wystawienie mandatu kredytowanego. Z chwilą zapłaty kary grzywny wystawiony mandat staje się prawomocny. Wydany mandat gotówkowy stanowi jednocześnie pokwitowanie odbioru uiszczonej kary grzywny.
Na zakończenie dodajmy, że sam fiskus od lat zastrzega się, że nie jest zbyt surowy dla podatników i że średnia wartość wystawianych mandatów oscyluje wokół 500 zł.
W przypadku przestępstw karnych skarbowych, a zatem takich działań podatnika, które są niezgodne z prawem i w których szkoda przekracza (w 2022 r.) wspomniane już 15 050 zł, sąd orzeka grzywny, których wysokość oparta jest na tzw. stawce dziennej. Stawka ta pozwala na indywidualizowanie kar dla poszczególnych sprawców, w zależności m.in. od tego, w jakiej sytuacji finansowej i rodzinnej się znajdują. W 2022 r. stawka taka wynosi od 100,33 zł do 40 133,33 zł (w ub.r. było to odpowiednio 93,33 zł i 933,33 zł).
Jako że sama grzywna może być wymierzona w granicach od 10 do nawet 720 stawek dziennych, pozwala to sądom karać podatników grzywnami, które w 2022 r. mogą wynieść od 1 000,33 zł do 28 896 000 zł. Jak widać, o ile minimalna grzywna wzrosła w stosunku do roku ubiegłego raptem o 67 zł, to maksymalna wzrosła o ponad 2 mln zł.
Taki wzrost kar zupełnie spokojnie i z nadwyżką rekompensuje państwu polskiemu skutki nawet tak wysokiej inflacji, jak ta, z którą mamy do czynienia obecnie.
