Raport PARP: MŚP najważniejszym ogniwem polskiej gospodarki

Z danych zebranych w najnowszym „Raporcie o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce” wynika, że wciąż rośnie liczba przedsiębiorców w naszym kraju. W 2019 r. ich łączna liczba wyniosła 2,2 mln, podczas gdy w roku poprzedzającym było ich 2,15 mln. Oznacza to wzrost o 2,9 proc. Stanu tego nie zmieniła pandemia. Według danych z rejestru REGON w 2020 r. zarejestrowano 329 tys. nowych przedsiębiorstw, wykreślono natomiast 170 tys. firm.

– Sektor MŚP stanowi przeważającą większość przedsiębiorstw w Polsce. Według danych GUS za 2019 rok najliczniejszą grupą (97 proc.) są mikroprzedsiębiorstwa. Udział małych firm w strukturze polskich przedsiębiorstw wynosi 2,2 proc., średnich – 0,7 proc., zaś dużych – tylko 0,2 proc. Większość wszystkich przedsiębiorców z sektora MŚP to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej stanowią 13 proc. małych i średnich przedsiębiorstw – mówi Paulina Zadura, dyrektor Departamentu Analiz i Strategii w PARP.

Analiza struktury branżowej mikro, małych i średnich przedsiębiorstw pokazuje, że najliczniejszą grupę stanowią firmy z sektora usług (52,5 proc.). Co czwarta działa w handlu, a co ósma – w budownictwie. W przemyśle działa tylko co dziesiąte przedsiębiorstwo z sektora MŚP. Struktura branżowa dużych firm w Polsce różni się istotnie od tej dla sektora MŚP. Ponad połowa dużych podmiotów prowadzi działalność przemysłową. Rzadziej natomiast niż MŚP duże firmy działają w usługach (31,5 proc.), handlu (13,6 proc.) i w budownictwie (3,5 proc.).

– W 2020 r., podobnie jak w latach poprzednich, najwięcej podmiotów powstało w następujących działach gospodarki: budownictwo (20,8 proc. ogółu nowo powstałych firm), handel i naprawa pojazdów samochodowych, a następnie w sektorze działalność profesjonalna, naukowa i techniczna oraz przetwórstwo przemysłowe. Te same działy charakteryzują się także największą liczbą wykreślonych z rejestru podmiotów – dodaje Anna Tarnawa, kierownik działu badań w PARP.

W 2019 r. powstały i rozpoczęły działalność 278 583 przedsiębiorstwa. Do 2020 r. na rynku aktywnych było 193 173 z nich. Pierwszy rok działalności przeżywają w Polsce nieco ponad dwie na trzy firmy. Najwyższe wskaźniki przetrwania pierwszego roku w tych firmach odnotowano w sekcjach: informacja i komunikacja (78,3 proc.) oraz edukacja (75,6 proc.). Najniższe natomiast w sekcjach – zakwaterowanie i gastronomia (59,7 proc.) oraz obsługa rynku nieruchomości (64,1 proc.). Nieco wyższa przeżywalność pierwszego roku charakteryzuje osoby prawne niż fizyczne (odpowiednio – 72,9 proc. vs. 68,7 proc.).

W układzie wojewódzkim najwyższą przeżywalność nowo powstałych firm odnotowano w województwach małopolskim (81,8 proc.) oraz podlaskim (78,9 proc.), najniższą zaś w warmińsko-mazurskim (43,9 proc.) oraz świętokrzyskim (51,0 proc.). Przeciętna liczba pracujących przypadająca na jedno przedsiębiorstwo powstałe w 2019 r., w rok po jego utworzeniu, wynosiła dwie osoby. Miesięczne wynagrodzenie brutto na jednego zatrudnionego to 3,6 tys. zł.

W ostatnich latach obserwujemy rosnący trend, jeżeli chodzi o liczbę pracujących i zatrudnionych w mikrofirmach. Szczególnie wysoka jest liczba osób samozatrudnionych (1,4 mln osób), których w IV kw. 2020 r. jeszcze przybyło. Samozatrudnieni stanowią 9,3 proc. pracujących ogółem. Większość z nich, bo ponad dwie trzecie, to mężczyźni (69,3 proc.) i osoby pracujące w miastach (66,2 proc.). Firmy osób samozatrudnionych najczęściej działają w sekcjach:

W trakcie pandemii wykorzystanie technologii cyfrowych odegrało bardzo istotną rolę w funkcjonowaniu firm. W ubiegłym roku dostęp do Internetu poprzez łącze szerokopasmowe wykazało 98,6 proc. przedsiębiorstw w Polsce, a ponad trzy czwarte przedsiębiorstw wyposażało swoich pracowników w urządzenia przenośne, umożliwiające mobilny dostęp do Internetu. Z płatnych usług chmury obliczeniowej korzystało 24,4 proc. przedsiębiorstw (wzrost o 6,9 p.p. r/r).

Spośród płatnych usług oferowanych w chmurze obliczeniowej najczęściej zakupywano te związane z udostępnieniem poczty e-mail (18,3 proc.), z oprogramowaniem biurowym (15,7 proc.), a także z przechowywaniem plików przedsiębiorstwa (12,9 proc.).

W roku 2021 koniunktura w polskiej gospodarce została oceniona znacznie niżej niż w latach poprzednich (2016–2019). W tegorocznym badaniu tylko 10 proc. respondentów uznało, że koniunktura w polskiej gospodarce jest lepsza niż przed rokiem, co jest wynikiem zdecydowanie niższym niż w 2019 r. (27 proc.).

35 proc. badanych miało poczucie, że koniunktura jest znacznie gorsza niż przed rokiem, zaś kolejnych 48 proc. – że jest nieznacznie gorsza. Jeszcze nigdy w historii badania ocena koniunktury nie była tak niska.

Nieznacznie lepiej, niż ocena sytuacji w polskiej gospodarce, wypada ocena sytuacji w branżach, w której działają badani – wciąż jednak jest to obraz znacząco gorszy niż w 2019 r. 16 proc. badanych oceniło, że jest ona nieznacznie lepsza niż przed rokiem, zaś jedynie dla 3 proc. – znacznie lepsza. 27 proc. badanych oceniało ją jako znacznie gorszą niż przed rokiem (wobec 17 proc. w 2019 r.), a kolejne 38 proc. jako nieznacznie gorszą (28 proc. w 2019 r.). Ogółem sytuacja w branżach, w których funkcjonują badane firmy, jest gorsza niż przed rokiem dla 65 proc. badanych (w porównaniu z 83 proc. ocen złych na wskaźniku dotyczącym sytuacji w polskiej gospodarce ogółem).

Na pytanie o najbliższą przyszłość polskiej gospodarki 28 proc. badanych przedsiębiorców odpowiedziało, że w nadchodzącym kwartale spodziewa się znaczącego pogorszenia sytuacji. Jest to wartość istotnie wyższa niż analogiczny wskaźnik w 2019 r. (11 proc.). Najbardziej optymistyczne względem poprawy sytuacji w ciągu najbliższych trzech miesięcy są średnie firmy. Niestety, łącznie ze spadkiem optymizmu dotyczącego koniunktury, ponownie pogorszeniu uległy wskaźniki wzrostu cen operacyjnych (76 proc.) oraz terminowości regulowania płatności przez kontrahentów (32 proc.). Pod tymi względami rok 2021 jest najsłabszym rokiem od 2016.

Na tym tle pozytywnie odbijają się plany inwestycyjne przedsiębiorców, gdyż 67 proc. z nich planuje do końca bieżącego roku przeprowadzić inwestycje w środki trwałe (w 2019 r. – 64 proc.). Z kolei połowa firm, podobnie jak w 2019 r., planuje inwestycje w rozwój nowych produktów.

Jednocześnie daje się zauważyć oznaki świadczące o możliwym zachwianiu tak zwanego „rynku pracownika”. W wyniku pandemii polepszyły się – zdaniem przedsiębiorców – wskaźniki dotyczące kosztów zatrudnienia oraz dostępności wykwalifikowanych pracowników. Warto zaważyć, że wśród planów inwestycyjnych przedsiębiorstw znacznie spadł odsetek tych firm, które zamierzają inwestować w kapitał ludzki (17 proc. w obecnej edycji badania wobec 32 proc. w 2019 r.). Więcej informacji znajduje się w „Raporcie o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce”.