Przejściowy podatek dochodowy miałby wejść w życie z początkiem 2022 r. Jego adresatami mają być osoby fizyczne, prawne i inne jednostki organizacyjne. Tym nowym sposobem opodatkowania Ministerstwo Finansów chce skłonić do ujawniania ukrytych dotychczas dochodów, a także do zaprzestania korzystania z rozwiązań optymalizacyjnych – w tym także transgranicznych – zwłaszcza tych agresywnych, które w efekcie zmierzają do znacznego zmniejszenia opodatkowania lub jego unikania.
Dla kogo nowy podatek?
W projekcie Polskiego Ładu przewidziano, że z podatku przejściowego będą mogły skorzystać podmioty (podatnicy), które osiągnęły dochody ze źródeł, które nie zostały zadeklarowane w całości lub w części do opodatkowania w Polsce dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych albo podatku dochodowego od osób prawnych albo nie zrealizowały w sposób prawidłowy ciążącego na tych podmiotach obowiązku poboru podatku (płatnicy).
Aby wyjaśnić, o jakich sytuacjach mowa, pomysłodawca zmian w przepisach podatkowych wskazuje w uzasadnieniu do noweli, że dotyczy to sytuacji, gdy w przeszłości doszło do:
- nieujawnienia dochodów w całości lub w części;
- nieujawnienia źródła powstania dochodów;
- przeniesienia lub utrzymywania kapitału poza Polską, w tym w zagranicznej jednostce;
- stosowania postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania w sposób niezgodny z kontekstem użycia postanowień tych umów, z ich celem oraz zamiarami państw-stron tych umów;
- osiągnięcia korzyści podatkowej (korzyść podatkowa jest tu rozumiana zgodnie z art. 3 pkt 18 Ordynacji podatkowej – szczegóły za chwilę);
- zmiany rezydencji podatkowej.
Wybór czy przymus?
Resort finansów w opublikowanym projekcie zakłada, że opodatkowanie przejściowym podatkiem dochodowym będzie dobrowolne. Ale uwaga, również limitowane czasowo. W konsekwencji podatnicy i płatnicy dobrowolnie w okresie do końca 2022 r. będą mogli przeanalizować swoją sytuację prawno-podatkową i zdecydować, czy chcą dokonać jakichś korekt w zakresie dochodu, który nie został w pełni obiektywnie i uczciwie zadeklarowany do opodatkowania albo w ogóle nie był opodatkowany. Ujawnienie ma dotyczyć też każdej formy osiągniętej korzyści podatkowej. Przez korzyść podatkową Ministerstwo Finansów rozumie tę zdefiniowaną w art. 3 pkt 18 Ordynacji podatkowej, tj: niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości, powstanie lub zawyżenie straty podatkowej, powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo zawyżenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku, brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika.
Ważne: Podatek przejściowy nie obejmie każdego podatnika i każdej sytuacji ukrycia dochodów. Nie będzie można go zastosować do przypadków, w których uzyskanie korzyści podatkowej miało związek z popełnieniem przestępstwa oraz przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, o którym podmiot nie powiadomi właściwych organów w określonym terminie.
Jaki procent do zapłaty?
Stawka podatku przejściowego ma być określona na poziomie 8 proc. podstawy opodatkowania. Jak już wspomnieliśmy, możliwość skorzystania z niego będzie ograniczona w czasie, tj. do 31 grudnia 2022 r. W tym terminie podatnicy będą mogli zawnioskować o opodatkowanie przejściowym podatkiem dochodowym. Gdy podatnik taki wniosek do naczelnika urzędu skarbowego złoży, przerwie on bieg terminu przedawnienia w zakresie ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku dochodowym od osób prawnych w stosunku do dochodu zgłoszonego do podatku przejściowego. „Wniosek, który będzie kompletny i nie będzie budził wątpliwości” – jak określa to resort finansów – będzie równoznaczny ze złożeniem deklaracji podatkowej. Wzór tego wniosku zostanie określony przez ministerstwo.
Trzeba tu dodać, że wraz z wejściem w życie podatku przejściowego minister finansów planuje powołać Regionalną Radę do Spraw Repatriacji Kapitału. Po co? Otóż podatnik lub jego przedstawiciel będzie mógł tę radę poprosić o opinię w swojej sprawie. Na podstawie tej opinii zdecyduje, czy złożyć wniosek do naczelnika urzędu skarbowego o zastosowanie podatku przejściowego, czy jednak tego nie robić. Oczywiście zasięgnięcie opinii Rady również będzie dobrowolne i podatnik ten etap będzie mógł pominąć i po prostu złożyć wniosek o zastosowanie podatku przejściowego.
Uregulowanie nowej daniny i co dalej?
Jeśli podatnik zdecyduje się na opodatkowanie podatkiem przejściowym, jego uregulowanie będzie powodować wygaśnięcie zobowiązania podatkowego lub niepowstanie zobowiązania podatkowego.
Ponadto w przepisach ma znaleźć się specjalna ulga. Zgodnie z jej założeniami będzie ona przysługiwać wówczas, gdy po dniu zgłoszenia dochodu i zapłaty od niego podatku przejściowego podatnik zainwestuje w Polsce lub kraju należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego kwotę odpowiadającą co najmniej wartości zgłoszonego dochodu oraz – utrzyma tę inwestycję przez okres co najmniej 12 miesięcy od momentu jej dokonania (zakończenia). W takiej sytuacji podatnik będzie mógł pomniejszyć swoje zobowiązanie podatkowe w PIT albo w CIT należne od dochodu z tej inwestycji o kwotę równą 30 proc. przejściowego podatku dochodowego. Pomniejszenie będzie mogło być zrealizowane za rok podatkowy, w którym dokonano (zakończono) inwestycji oraz za kolejne dwa lata podatkowe.
