1 lipca 2020 roku weszły w życie przepisy ustawy z 16 października 2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych (Dz.U. z 2019 r., poz. 2200), które pozwalają na uruchomienie tzw. Programu Współdziałania. Program jest formą współpracy między Krajową Administracją Skarbową (KAS) a dużymi podatnikami. W programie mogą bowiem uczestniczyć tylko firmy o przychodach powyżej 50 mln euro (czyli obecnie około 220 mln zł). Sama idea programu sprowadza się do zastąpienia kontroli podatkowych wewnętrznym nadzorem, który firma prowadziłaby nad rozliczeniami podatkowymi (tzw. monitoring horyzontalny). Fiskus miałby natomiast nadzorować wyłącznie przyjęte u takiego przedsiębiorcy procedury nadzoru.
Potrzebna umowa
Co istotne udział w programie nie jest dla firm obowiązkowy. To podatnik decyduje, czy chce w nim uczestniczyć. Jeśli się na to zdecyduje, musi wystąpić do Szefa KAS z odpowiednim wnioskiem na piśmie. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, Szef KAS może zawrzeć z podatnikiem, na jego wniosek, umowę o współdziałanie w zakresie podatków pozostających we właściwości KAS. Ministerstwo Finansów opublikowało taki wniosek na swoich stronach internetowych. Można go tam wypełnić korzystając z odpowiedniego formularza.
Z wnioskiem – jak już wspomniano – może wystąpić podatnik, u którego wartość przychodu wykazana w zeznaniu podatkowym CIT w poprzednim roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro (przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia wniosku).
Umowa o współdziałanie zawierana jest w formie pisemnej na czas nieokreślony i określa ustalenia stron niezbędne dla prawidłowej realizacji warunków umowy, w tym szczegółowe prawa i obowiązki stron wynikające z zawartej umowy, a także sposób informowania się o osobach upoważnionych do kontaktu między stronami.
Na początek audyt
Złożenie wniosku rozpoczyna procedurę podpisania umowy o współdziałanie między podatnikiem a Szefem KAS. Nim jednak dojdzie do podpisania, podatnika czeka audyt podatkowy ze strony fiskusa.
Audyt podatkowy przeprowadza Szef Krajowej Administracji Skarbowej. Robi to zarówno przed zawarciem umowy o współdziałanie (audyt wstępny), jak i w trakcie obowiązywania umowy o współdziałanie (audyt monitorujący).
O przeprowadzeniu audytu wstępnego i jego zakresie decyduje Szef KAS, biorąc pod uwagę ocenę ryzyka podatkowego zidentyfikowanego u podatnika wnioskującego o zawarcie umowy o współdziałanie.
Podatnik jest informowany o zakresie audytu wstępnego. Również harmonogram działań podejmowanych w ramach audytu wstępnego jest uzgadniany z podatnikiem.
Audyt wstępny w zakresie poprawności wypełniania obowiązków podatkowych obejmuje 2 lata podatkowe poprzedzające rok, w którym podatnik wystąpił z wnioskiem o podpisanie umowy o współdziałanie oraz okres od początku roku podatkowego, w którym podatnik wystąpił z wnioskiem, do dnia zakończenia tego audytu. A zatem występując z wnioskiem np. w sierpniu 2020 roku musimy spodziewać się audytu obejmującego rok 2018 i 2019 oraz okres od stycznia do sierpnia 2020 roku.
Podatnik kontroluje się sam
Podatnik, który zawarł umowę o współdziałanie, jest obowiązany do:
* dobrowolnego i prawidłowego wykonywania obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego;
* posiadania skutecznego i adekwatnego zbioru zidentyfikowanych i opisanych procesów oraz procedur dotyczących zarządzania wykonywaniem obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego i zapewniających ich prawidłowe wykonanie (ramy wewnętrznego nadzoru podatkowego);
* zgłaszania Szefowi KAS, bez wezwania, istotnych zagadnień podatkowych, które rozsądnie oceniając, mogą stać się źródłem sporu między podatnikiem a organem podatkowym, zgodnie z określonymi w umowie o współdziałanie progami istotności;
* niezwłocznego przekazywania Szefowi KAS, bez wezwania, istotnych informacji mogących mieć wpływ na uzyskanie korzyści podatkowej przez podatnika, zgodnie z określonymi w umowie o współdziałanie progami istotności.
Niezależny audyt podatkowy
Podatnik musi zadbać o niezależny audyt funkcji podatkowych. Audyt taki przeprowadzany jest na zlecenie podatnika przez niezależnego audytora podatkowego. Może nim być spółka doradztwa podatkowego, firma audytorska, doradca podatkowy lub biegły rewident, z wyjątkiem jednak podmiotu m.in. wykonującego na rzecz podatnika czynności rewizji finansowej, usługi doradztwa podatkowego lub prawnego, a także będącego krajowym podmiotem powiązanym lub zagranicznym podmiotem powiązanym (dotyczy to jednak tylko okresu objętego niezależnym audytem).
Niezależny audyt funkcji podatkowej obejmuje sprawdzenie prawidłowości wykonywania obowiązków podatkowych oraz skuteczności i adekwatności wdrożonych ram wewnętrznego nadzoru podatkowego.
Z przeprowadzenia audytu sporządza się raport zawierający wynik audytu, przy czym raport podpisuje niezależny audytor podatkowy prowadzący ten audyt. Następnie raport jest przekazywany niezwłocznie podatnikowi wraz z dokumentacją audytu zawierającą testy i procedury przeprowadzone w jego trakcie.
Fiskus monitoruje
Po podpisaniu umowy następuje monitorowanie przez fiskusa wewnętrznego nadzoru podatkowego celem weryfikacji, czy jest on skuteczny oraz adekwatny do wielkości i złożoności struktury organizacyjnej podmiotu.
W wyniku przeprowadzonego monitoringu, dokonywana jest korekta indywidualnego planu nadzoru nad wypełnianiem obowiązków podatkowych, polegająca na dostosowaniu zakresu i częstotliwości nadzoru do poziomu kontroli wewnętrznej wdrożonej przez podatnika.
Audyt podatkowy w zakresie ram wewnętrznego nadzoru podatkowego obejmuje ocenę możliwości prawidłowego wykonywania obowiązków podatkowych poprzez weryfikację poziomu wdrożenia i funkcjonowania: systemu zarządzania ryzykiem, kontroli wewnętrznej, audytu wewnętrznego, nadzoru nad zgodnością działalności z przepisami prawa, regulacjami wewnętrznymi i dobrowolnie przyjętymi standardami, mechanizmów nadzoru zewnętrznego, w tym niezależnego audytu funkcji podatkowej – w odniesieniu do spraw podatkowych.
Rozwiązanie umowy
Podatnik może w każdym momencie wypowiedzieć umowę o współdziałanie.
Natomiast Szef KAS może wypowiedzieć umowę o współdziałanie tylko w przypadku:
* naruszenia przez podatnika postanowień tej umowy;
* ewentualnie poważnego lub powtarzającego się naruszania przez podatnika przepisów prawa podatkowego. Musi też wskazać przyczyny jej wypowiedzenia wraz z uzasadnieniem.
Rozwiązanie umowy następuje z dniem złożenia, w formie pisemnej, drugiej stronie wypowiedzenia tej umowy (chyba że z treści tego wypowiedzenia wynika późniejszy termin). W przypadku rozwiązania umowy przez Szefa KAS, w okresie 2 lat od dnia rozwiązania podatnik nie może złożyć wniosku o zawarcie kolejnej umowy.
