W konsekwencji z nowych rozwiązań spółki mogą korzystać w roku podatkowym rozpoczynającym się po 1 stycznia 2021 roku. Nie zawsze będzie to zatem już styczeń 2021 roku. Wybór opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych może zostać dokonany począwszy od roku podatkowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2020 r., jeśli zatem np. spółka rozpoczęła rok podatkowy 1 kwietnia 2020 roku i kończy go 31 marca 2021 roku, to z opodatkowania ryczałtem (tzw. estońskim CIT) będzie mogła skorzystać dopiero od 1 kwietnia 2021 roku.
Alby ryczałt, albo fundusz
Ustawa przewiduje dwa alternatywne rozwiązania, tj. ryczałt od dochodów spółek kapitałowych (czyli tzw. estoński CIT) oraz specjalny fundusz inwestycyjny, umożliwiający szybsze rozliczenie amortyzacji środków trwałych. To drugie rozwiązanie przypomina bardziej ulgi inwestycyjne.
Założeniem polskiego wariantu estońskiego CIT jest zapłata podatku przez spółkę z o.o. oraz spółkę akcyjną dopiero w momencie wypłaty zysku do udziałowców lub akcjonariuszy lub przeznaczenia go do „konsumpcji” np. poprzez pokrycia straty. Alternatywnym rozwiązaniem jest utworzenia przez podatnika specjalnego funduszu (rachunku) inwestycyjnego. Zgromadzone na nim środki można będzie zaliczyć do kosztów podatkowych już w momencie przekazania ich na specjalny rachunek bankowy (w formie odpisów). Warunkiem jest wydatkowanie tych środków na cele inwestycyjne nie później niż w roku podatkowym następującym po roku, w którym dokonano takiego odpisu.
My skupimy się na pierwszym rozwiązaniu, czyli nowym ryczałcie.
Od razu należy zauważyć, że nowe przepisy określają liczne warunki, które musi spełnić podatnik, jeśli chce korzystać z tzw. estońskiego CIT.
Przede wszystkim konieczne jest złożenie zawiadomienia o wyborze opodatkowania ryczałtem – według ustalonego wzoru, do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym spółka ma być opodatkowany ryczałtem.
Oznacza to, że gdy spółka chce korzystać z ryczałtu od 1 stycznia 2021 roku, musi takie zawiadomienie złożyć do 31 stycznia 2021 roku. Taki termin dotyczy jednak tylko spółki, która ma rok podatkowy pokrywający się z rokiem kalendarzowym, czyli taki, który rozpoczyna się 1 stycznia i kończy 31 grudnia danego roku. Pierwszym rokiem korzystania z ryczałtu jest bowiem 2021 rok. A pierwszym miesiącem tego roku styczeń.
Jeśli spółka ma rok podatkowy inny niż kalendarzowy, oświadczenie złoży w innym terminie. I tak, jeśli zatem np. rok podatkowy kończy się dla niej 31 marca 2021 roku i zamierza korzystać z ryczałtu od 1 kwietnia 2021 roku, to czas na złożenie oświadczenia ma do końca kwietnia 2021 roku.
Na marginesie warto zauważyć, że terminy na wybór nowego ryczałtu są identyczne jak te, które dotyczą wyboru innych form opodatkowania.
Liczne warunki do spełnienia
Aby spółka mogła myśleć o opłacaniu ryczałtu, musi spełnić liczne warunki. Przede wszystkim łączne przychody (razem z należnym VAT) z działalności osiągnięte w roku podatkowym poprzedzającym rok, w którym spółka zacznie korzystać z ryczałtu, nie mogą przekraczać 100 mln zł. To stosunkowo wysoki limit, który pozwoli na korzystanie z ryczałtu większości spółek z o.o. i akcyjnych działających w Polsce. Warto jednak pamiętać, że niektóre branże nie skorzystają z ryczałtu bez względu na to, jakie mają przychody. Dotyczy to m.in. przedsiębiorstw finansowych i instytucji pożyczkowych. Z ryczałtu nie skorzystają także spółki w likwidacji.
Dodatkowo mniej niż połowa tych przychodów może pochodzić z wierzytelności, z odsetek i pożytków od wszelkiego rodzaju pożyczek, z części odsetkowej raty leasingowej, z poręczeń i gwarancji, z praw autorskich lub praw własności przemysłowej, w tym z tytułu zbycia tych praw, ze zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych oraz z transakcji z podmiotami powiązanymi.
Konieczne jest też spełnienie warunków związanych ze średnim zatrudnieniem oraz dotyczących udziałowców lub akcjonariuszy spółki. Spółka nie może też sporządzać sprawozdań finansowych zgodnie z MSR. Nieco inne warunki dotyczą małych podatników oraz podatników rozpoczynających działalność.
Ważnym kryterium, od spełnienia którego uzależniony jest dostęp do ryczałtu, dotyczy zatrudnienia. Spółka może korzystać z ryczałtu, jeśli ponosi wydatki na wynagrodzenia także z tytułu innych umów niż umowa o pracę (np. umów cywilnoprawnych). Wydatki takie trzeba będzie jednak ponieść w określonej kwocie, a spółka będzie musiała być płatnikiem składek ZUS od tych wynagrodzeń. Konieczne będzie zatrudnianie w rożnych formach minimum trzech osób z łącznym wynagrodzeniem miesięcznym stanowiącym trzykrotność płacy minimalnej (w 2021 roku będzie to zatem 3 x 2800 zł, czyli 8400 zł).
W przypadku zatrudniania trzech osób na umowę o pracę (w przeliczeniu na pełne etaty), zatrudnienie musi trwać co najmniej 300 dni w roku.
Na cztery lata
Nowy sposób opodatkowania (ryczałt) wybierany będzie na okresy czteroletnie. Po zakończeniu tego okresu, jeśli podatnik spełnia warunki ustawowe, będzie mógł jednak kontynuować rozliczenia w kolejnych okresach czteroletnich. W przypadku rezygnacji z tej formy opodatkowania wymagana będzie informacja o rezygnacji, składana w deklaracji podatkowej za ostatni rok opodatkowania ryczałtem.
Co istotne, wyznaczenie czteroletniego okresu rozliczeń ryczałtem nie ma charakteru bezwzględnego, gdyż w przypadku naruszenia warunków jego stosowania podatnik utraci prawo do ryczałtu również w tym czasie. Będzie zatem można stracić prawo do ryczałtu np. już po dwóch latach korzystania z tej formy opodatkowania.
Podatek ma charakter ryczałtu o zróżnicowanych stawkach. Dla małych podatników oraz podatników, u których wartość średnich przychodów nie przekracza wartości maksymalnych przychodów określonych dla małych podatników, stawka ma wynosić 15 proc. podstawy opodatkowania (dla podatników niekorzystających z ryczałtu jest to 9 proc.). Dla pozostałych podatników – stawka wyniesie 25 proc. (dla niekorzystających stawka wynosi 19 proc.).
Stawki te mogą być jednak obniżone o 5 punktów procentowych (a zatem odpowiednio do 10 i 20 proc.), jeżeli nakłady na cele inwestycyjne osiągną określone poziomy (odpowiednio 50 proc. w każdym okresie dwuletnim, albo 110 proc. w każdym okresie czteroletnim).
Sporo pracy dla księgowych
Aby móc korzystać z tzw. estońskiego CIT, trzeba dokonać przekształcenia wyniku podatkowego na wynik zbliżony do wyniku finansowego netto, a zatem wyniku ustalanego zgodnie z przepisami o rachunkowości.
Odpowiednie przekształcenia dotyczą zarówno strony przychodowej, jak i kosztowej. Przekształcenia takie mają dotyczyć pozycji kosztowych i przychodowych za lata podatkowe poprzedzające pierwszy rok opodatkowania ryczałtem. Będą one uwzględnione w rozliczeniu za rok bezpośrednio poprzedzający pierwszy rok korzystania z ryczałtu. A zatem dla spółek, które zdecydują się na korzystanie z opodatkowania ryczałtem od 1 stycznia 2021 roku, różnice musza być uwzględnione w rozliczeniu za 2020 rok, które dla spółek, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, powinno być dokonane do końca marca 2021 roku.
W konsekwencji, aby z estońskiego CIT móc korzystać, nie tylko spełnić trzeba warunki formalne (limit przychodów i zatrudnienia, złożenie oświadczenia), ale konieczne są również odpowiednie przygotowania po stronie działu księgowego.
