Tę nową instytucję – nabycie sprawdzające – przewidziano w nowelizacji ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej w ramach programu Polski Ład, nad którym już we wtorek 7 września ma procedować Rada Ministrów, aby 15 września projekt trafił do Sejmu.
Sprawdzenie to nie kontrola
Jak czytamy w uzasadnieniu do nowelizacji nabycie sprawdzające nie będzie tożsame z kontrolą. Nie będzie bowiem miało charakteru kontroli podatkowej ani kontroli celno-skarbowej, co oznacza, że będzie mniej sformalizowane, a tym samym szybkie do przeprowadzenia. W założeniu ma być też nieuciążliwe dla podatników, choć raczej każdy przedsiębiorca będzie narażony na stres, jeśli po zakupie urzędnik się ujawni, zwracając zakupione towary bądź rezygnując z usługi.
I tu jedna ważna dla biznesu uwaga – fakt, że nabycie sprawdzające nie będzie kontrolą nie oznacza, że ta ostatnia nie będzie mogła zostać przeprowadzona. Nie będzie ono bowiem wykluczać możliwości przeprowadzenia, w podmiotach zobowiązanych do ewidencjonowania obrotu za pomocą kas rejestrujących, kontroli celno-skarbowej lub kontroli podatkowej sprawdzającej prawidłowość realizacji obowiązku ewidencjonowania.
Nabycie sprawdzające ma obejmować dwa elementy. Pierwszym będzie sprawdzenie prawidłowości ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Drugi obejmie kontrolę wydawania nabywcy paragonu fiskalnego. W praktyce ta część będzie dotyczyć sprawdzenia, czy paragon został wystawiony zgodnie z przepisami, np. w momencie sprzedaży, otrzymania zapłaty. Procedura zakończy się – w przypadku braku naruszenia przepisów – notatką albo mandatem i protokołem, jeśli jakieś naruszenia wystąpią. Jeśli nieprawidłowości w czasie sprawdzenia zostaną ujawnione, możliwe będzie wszczęcie kontroli czy postępowania podatkowego. Będzie tak wówczas, gdy organy KAS będą miały przesłanki do takich działań, np. gdy po analizie przekazanego materiału dowodowego komórki odpowiedzialne za analizę ryzyka stwierdzą, że zaistniały przesłanki do podjęcia dalszych kroków.
Ważne: Zgodnie z nowymi przepisami sprawdzany będzie podatnik, u którego dokonano nabycia sprawdzającego albo osoba dokonująca w jego imieniu i na jego rzecz sprzedaży towarów lub usług (sprzedawca). Z kolei sprawdzającym będzie pracownik pracujący w urzędzie skarbowym albo funkcjonariusz pełniący służbę w urzędzie celno-skarbowym dokonujący nabycia sprawdzającego.
Potrzebne upoważnienie i legitymacja
Zgodnie z projektem nabycie sprawdzające będzie przeprowadzane na podstawie stałego upoważnienia udzielonego przez naczelnika urzędu skarbowego lub przez naczelnika urzędu celno-skarbowego i legitymacji służbowej.
Co ważne, urzędnicy będą mogli też wylegitymować przedsiębiorcę, bo jego dane znajdą się w dokumentach kończących czynności. W ramach tego wylegitymowania możliwe też będzie wezwanie policji.
Jest zakup, będzie zwrot
W ramach nowej instytucji urzędnik nabędzie towar i usługę tylko po to, aby sprawdzić poprawność ewidencji, a następnie zakupione towary zwróci. W nowych przepisach wskazano, że towar nabyty w toku nabycia sprawdzającego – w tym paragon fiskalny, jeśli zostanie wydany – niezwłocznie podlegać będzie zwrotowi (zgodnie z przyjętą regułą obustronnego zwrotu towaru i uiszczonej przez sprawdzającego ceny). Wyjątkiem będą sytuacje, gdy urzędnik zechce przeprowadzić nabycie sprawdzające np. w restauracji. W takiej sytuacji towar będzie mógł być pozostawiony w miejscu jego nabycia za zgodą sprawdzanego. Przy takim rozwiązaniu na przedsiębiorcę nie będzie przerzucone ryzyko straty (zapłata za towar nastąpi).
Urzędnik nie zwróci także towaru w przypadkach, gdy będzie on dowodem na popełnienie przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego podlegającego zatrzymaniu, zajęciu albo zabezpieczeniu na podstawie odrębnych przepisów. Sytuacja taka będzie miała miejsce wówczas, gdy w toku nabycia sprawdzającego dojdzie do ujawnienia czynu zabronionego, a nabyty towar będzie stanowił dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego.
Przedsiębiorca będzie musiał przyjąć zwracany towar, a także paragon fiskalny wydany do transakcji jego sprzedaży, a następnie zwrócić zapłatę otrzymaną za zwracany albo zatrzymany, zajęty lub zabezpieczony towar. Jeśli podatnik odmówi wykonania którejkolwiek z czynności związanych ze zwrotem, musi liczyć się z otrzymaniem sankcji przewidzianej w Kodeksie karnym skarbowym.
Jeśli chodzi o zakup usług w ramach nabycia sprawdzającego, usługa wykonana nie będzie podlegała zwrotowi. Jednak gdy za usługę zapłacono z góry, podatnik będzie musiał pieniądze zwrócić, gdy usługa ta nie została – de facto – wykonana. Jeśli w ramach usługi otrzymuje się również towar (np. gdy usługa obejmuje wykonanie mebla), to będzie trzeba go traktować jako integralną część usługi, niepodlegającą zwrotowi.
Nowa instytucja znajdzie się w nowym rozdziale 1b pt. „Nabycie sprawdzające” ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. Regulacje w tym obszarze mają wejść w życie 1 stycznia 2022 r.
